Czym jest transakcja typu asset deal i na co trzeba zwrócić uwagę podczas jej zawierania? Sprzedaż przedsiębiorstwa to jeden z możliwych sposobów sprzedaży firmy. Polega na tym, że właściciel przedsiębiorstwa sprzedaje kupującemu wszystkie jego aktywa, w tym maszyny, komputery, nieruchomości, tajemnicę przedsiębiorstwa, księgi i dokumenty. Na pierwszy rzut oka przeprowadzenie takiej transakcji wydaje się proste, w czym utwierdza przepis mówiący, że umowa sprzedaży przedsiębiorstwa obejmuje, co do zasady, wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa. W praktyce jest całkiem inaczej. Poniżej opisuję kilka pułapek, w które łatwo wpaść.

Pułapka nr 1 – Bez majątku, ale z długami

Sprzedający przedsiębiorstwo z mocy prawa przenosi na kupującego wierzytelności (prawa wynikające z umów, np. prawo do korzystania z samochodu w leasingu) – o mało oczywistych wyjątkach od tej zasady przeczytasz w punkcie 3 poniżej. Natomiast zobowiązania (długi) pozostają zawsze po stronie sprzedającego. Sprzedający przedsiębiorstwo wyzbywa się zatem wszystkich jego składników, pozostawiając sobie jedynie to, co najgorsze – czyli zobowiązania. Pewnym pocieszeniem jest to, że za te zobowiązania odpowiada także, solidarnie ze sprzedającym, kupujący przedsiębiorstwo. Oznacza to, że wierzyciel może żądać spłaty długu od sprzedającego firmę, od kupującego albo od nich obydwu. Warto o tym pamiętać w trakcie negocjacji sprzedaży firmy z długami. Najlepiej uzgodnić warunki przejęcia części lub wszystkich długów przez jedną ze stron transakcji. Na takie przejęcie potrzebna będzie jednak wyraźna zgoda wierzycieli. Bez takiej zgody strony mogą jedynie wewnętrznie ustalić, która z nich spłaci dany dług.

Pułapka nr 2 – Gdzie się podziało pozwolenie na budowę?

Umowa zbycia przedsiębiorstwa nie skutkuje automatycznym przeniesieniem na kupującego wszelkich decyzji administracyjnych związanych z jego działalnością. Każdorazowo przed transakcją należy więc sprawdzić przepisy, na podstawie których wydano decyzje i upewnić się:

a) czy zawierają one specjalną procedurę „przenoszenia” decyzji,

b) czy ustawa przewiduje „przeniesienie” decyzji na nabywcę przedsiębiorstwa z mocy prawa.

Jeżeli ustawa nie wypowiada się w tej materii, moim zdaniem, kupujący powinien wystąpić o wydanie na jego rzecz nowej decyzji. A to oznacza czas i koszty.

Dla przykładu prawo budowlane przewiduje specjalną procedurę przeniesienia decyzji o pozwoleniu na budowę, a także praw i obowiązków wynikających ze zgłoszenia na inny podmiot. Jeżeli pozwolenie miałoby przejść na kupującego firmę, należy dochować tej procedury. Natomiast zgodnie z ustawą prawo ochrony środowiska prawa i obowiązki wynikające z pozwoleń dotyczących instalacji wchodzących w skład przedsiębiorstwa przechodzą automatycznie na kupującego firmę.

Pułapka nr 3 – Czas na wyprowadzkę

Reguła, że kupujący przejmuje prawa (wierzytelności) z umów związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, jest dziurawa jak sito. Prawa te nie przejdą bowiem na kupującego, jeżeli ograniczenia w tym zakresie wynikają z przepisów ustawy, zastrzeżenia umownego lub właściwości zobowiązania.

W praktyce oznacza to, że przed zbyciem firmy należy sprawdzić wszystkie umowy związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa i ustalić:

a) czy umowy te wprowadzają ograniczenia przy przelewie praw (wierzytelności);

b) czy przepisy wprowadzają ograniczenia przy przelewie praw z danego rodzaju umów;

c) czy przeszkodą do przelewu praw jest właściwość zobowiązania.

W ten oto sposób dowiemy się, że prawo do korzystania z lokalu wynikające z umowy najmu nie przechodzi „automatycznie” na kupującego przedsiębiorstwo, chyba że umowa taka zezwala na podnajem lokalu bez zgody wynajmującego. Korzystanie z lokalu bez zgody wynajmującego może skończyć się jej wypowiedzeniem.

Problematyczny będzie także przelew praw z umowy przedwstępnej oraz przelew praw dzierżawcy z umowy dzierżawy. Ustawowy zakaz zbywania praw uniemożliwi natomiast przenoszenie prawa odkupu i prawa pierwokupu.

Jeżeli firma prowadzona jest przez spółkę z o.o., warto rozważyć sprzedaż udziałów w spółce zamiast sprzedaży jej przedsiębiorstwa. W ten sposób unikniemy pułapek opisanych powyżej.

Planując sprzedaż przedsiębiorstwa, warto skorzystać z pomocy doświadczonej kancelarii radcowskiej. Zapewniamy profesjonalne wsparcie podczas tego procesu. Oferujemy także pomoc przy sprzedaży spółki oraz zakupie spółki.