Podejrzenia o nadużycia
Sporom korporacyjnym zazwyczaj towarzyszą podejrzenia wspólników mniejszościowych o dopuszczaniu się nadużyć przez wspólnika większościowego oraz powołany przez niego zarząd. Nieprawidłowości mogą dotyczyć nie tylko niezgodnego z prawem prowadzenia księgowości, czy niekorzystnego zarządzania spółką, ale nawet wyprowadzania środków ze spółki. W takiej sytuacji jednym z najsilniejszych uprawnień wspólników mniejszościowych jest zwrócenie się do sądu o wyznaczenie biegłego rewidenta w celu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki.
Kto jest uprawniony do powołania biegłego?
Uprawnienie to przysługuje wspólnikowi lub wspólnikom reprezentującym co najmniej 10% kapitału zakładowego. Umowa spółki nie może przyznać tego uprawnienia wspólnikom reprezentującym mniejszą część kapitału zakładowego ani podnieść progu uprawniającego do złożenia wniosku. Nie ma przy tym znaczenia, czy w spółce zostało wyłączone prawo indywidualnej kontroli. Skorzystanie z tego uprawnienia nie jest również uzależnione od uprzedniego spełniania jakichkolwiek formalności, w szczególności skorzystania ze wspomnianego prawa indywidualnej kontroli.
Gdzie składamy wniosek o wyznaczenie biegłego?
Wniosek o wyznaczenie biegłego składa się do sądu rejestrowego (Wydziału Gospodarczego Krajowego Rejestru Sądowego w sądzie rejonowym) właściwego z uwagi na siedzibę spółki. Od wniosku należy uiścić opłatę sądową w wysokości 300 zł.
Swoboda sądu
Przepis nie przewiduje, w jakich sytuacjach sąd uwzględni wiosek wspólników, pozostawiając tę kwestię uznaniu sądu. Praktyka pokazuje, że wskazanie lub uprawdopodobnienie nieprawidłowości mających miejsce w spółce znacznie zwiększa szanse na uwzględnienie wniosku i wyznaczenie biegłego. Po otrzymaniu wniosku od wspólników, sąd wezwie zarząd spółki do złożenia wyjaśnień. W orzecznictwie często podnosi się, że przyczyną odrzucenia wniosku o wyznaczenie biegłego może być np. wykazanie przez zarząd, że wniosek złożony jest wyłącznie w celu szykany, bez merytorycznych podstaw. Podkreśla się natomiast, że sąd nie może odmówić powołania biegłego z uwagi na konieczność ujawnienia mu przez spółkę informacji, które wspólnik mógłby wykorzystać do wyrządzenia spółce szkody, jak ma to miejsce w przypadku odmowy realizacji prawa indywidualnej kontroli.
Zakres badania
Zakres badania prowadzonego przez biegłego będzie zależał od okoliczności sprawy i zasygnalizowanych we wniosku nieprawidłowości. Sąd może wskazać biegłemu, jakie dokładnie aspekty funkcjonowania spółki należy zbadać. Warto podkreślić, że przepisy Kodeksu spółek handlowych nakładają na członków organów spółki obowiązek udzielania biegłemu wyjaśnień, udostępnienia mu ksiąg i dokumentów spółki, umożliwienia badania stanu kasy oraz dokonania inwentaryzacji składników aktywów i pasywów spółki. Na członka zarządu uniemożliwiającego biegłemu przeprowadzenie badania może zostać nałożona grzywna w wysokości do 20 000 zł.
Sprawozdanie z badania
Rezultatem rewizji jest sporządzenie przez biegłego sprawozdania z badania, które zostaje przedłożone sądowi. Sąd przesyła odpis sprawozdania wspólnikom żądającym powołania biegłego, zarządowi oraz radzie nadzorczej lub komisji rewizyjnej (jeżeli zostały powołane). Zasadniczo koszt przeprowadzenia badania ponoszą wspólnicy, którzy o nie zawnioskowali. Jeżeli jednak badanie wykaże nadużycia, niekorzystne dla spółki działania lub rażące naruszenia prawa bądź umowy spółki, wspólnik wnioskujący o jego przeprowadzenie, może żądać od spółki zwrotu kosztów badania.
Możliwość powołania biegłego do zbadania działalności i rachunkowości spółki jest bardzo przydatnym uprawnieniem w sporach korporacyjnych. Skorzystanie z tego instrumentu może znacząco poprawić sytuację wspólników mniejszościowych i umożliwić im wynegocjowania korzystniejszych warunków wyjścia ze spółki.
Jeżeli planujesz zawiązanie spółki i chcesz zabezpieczyć swoje interesy albo prowadzisz spór korporacyjny i Twoje prawa udziałowe są lekceważone – skontaktuj się z nami. Jako doświadczeni prawnicy, zapewnimy Ci kompleksowe wsparcie we wszelkich sprawach związanych ze spółkami.
